مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟

مالیات بر ارزش افزوده که با نام VAT شناخته می شود، مالیاتی است عام که در چند سال اخیر توسط دولت قرار داد. از فعالان کسب و کار (شخصیت های حقوقی و حقیقی) از مرحله تولید تا توزیع، اخذ می شود. وقتی یک پیراهن تولید می شود تا به دست مصرف کننده برسد، ده ها خدمت روی آن انجام می شود و باید مالیات آن ها جداگانه پرداخت شود. مالیات بر ارزش افزوده به سه دسته مصرفی ، درآمدی و تولیدی تقسیم بندی می شود و مشمولان، باید نسبت به پرداخت مالیات و عوارض در موعد مقرر اقدام تا مشمول جرایم نشوند.

انواع مالیات بر ارزش افزوده

1.  نوع تولیدی
2.  نوع درآمدی
3. نوع مصرف

یک تصور اشتباه درباره VAT  این است که این مالیات ، فقط مخصوص مصرف کننده است. در حالی که تولید کننده کالا یا خدمات هم باید VAT پرداخت کند و این، تفاوت مالیات بر ارزش افزوده ای است که در زمان خرید به فروشنده داده و مالیات بر ارزش افزوده ای است که در هنگام فروش به مصرف کننده، دریافت کرده اند، VAT را پرداخت کنند. اگر  شما تولید کننده کالا یا خدمات در مناطق ویژه اقتصادی باشید، از پرداخت VAT معاف هستید. مشروط بر آن که مبادلات در محدوده منطقه ویژه باشد.

در این مطلب، شما با همه آن چه درباره  مالیات بر ارزش افزوده نیاز دارید، آشنا خواهید شد. اگر شما هم در این باره با سوالی روبرو شدید، نظرات خود را از طریق بخش کامنت یا کانال های ما در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید. توجه کنید که هر سوالی درباره مالیات دارید، سامانه ۱۵۲۶ پاسخگو خواهد بود و این شرکت نیز در ساعات اداری، خدمات مشاوره  کلیه فعالیت های حسابداری، بیمه و مالیات و ثبت پرونده مالیاتی و پیگیری نیازهای اطلاعاتی مشمولان در سراسر کشور را انجام خواهد داد.

تعریف مالیات بر ارزش افزوده

ارزش افزوده یا( VALUE ADDED ) در قانون تجارت ایران، تعریف مشخص دارد. طبق ماده سوم قانون مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت بین ارزش کالا یا خدمت عرضه شده با ارزش کالا یا خدمت خریداری شده در یک بازه زمانی مشخص، ارزش افزوده  است. ارزش افزوده را باید مالیات بر مصرف نامید.  در صدها کشور دنیا اجرا می شود. مالیات بر مصرف را هر واسطه ای در کسب و کار کالا و خدمات، باید از مشتری دریافت  و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور به  عنوان نماینده دولت، واریز کند.

ارزش افزوده ، مالیاتی  است که خریدار کالا و خدمات باید بپردازد. مثلا، شما پیمانکار وزارت راه و شهرسازی هستید و در پروژه های تعریض بزرگراه ها، فعالیت دارید. صورت وضعیت شما هر  چقدر باشد،  پس از تایید دستگاه عالی نظارت و نماینده کارفرما، پس  از ارجاع به واحد حسایداری برای  کسر کسورات قانونی، بخشی به نام ارزش افزوده دارد که باید به شما پرداخت تا به حساب دولت واریز کنید.

در این جا، خریدار  کالا یا خدمات شما، وزارت راه و شهرسازی بوده و شما موظف هستید، مالیات بر ارزش افزوده صورت وضعیت خود را بر اساس قرارداد منعقده با کارفرما، واریز  کنید. هر کالا و خدمتی که در  برابر پول ارائه می شود، مشمول مالیات بر ارزش افزوده  است.

مالیات بر ارزش افزوده چه زمانی پرداخت می شود؟

طبق قانون، مالیات بر ارزش افزوده می بایست هر ۹۰ روز یک بار (البته با فرجه ۱۵ روزه) پرداخت شود. مشمولان قانون مالیات بر ارزش افزوده موظف هستند تا اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را از طریق سامانه مربوطه ارائه کرده  و مبلغ آن را واریز کنند تا مشمول جریمه دیرکرد پرداخت نشوند.

واردات و صادارت و مالیات بر ارزش افزوده

فروش کالا ها و خدمات که به خارج از کشور صادر می شود،  مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیست. هم چنین، هر کالای قانونی که به کشور وارد می شود ، مالیات بر ارزش افزوده آن کسر و سپس اجازه خروج از گمرک پیدا می  کند.

مالیات بر ارزش افزوده چگونه محاسبه می شود؟

ارزش  افزوده در فعالیت های اقتصادی، روش  محاسبه  مخصوص  به خود دارد. مثلا روش محاسبه مالیات بر ارزش افزوده طبقه هایی از کسب و کار ها با گروهی از طبقه  ها و بخش هایی از گروه ها و قسمت هایی از بخش  ها با هم  فرق دارد. به طور کل، مالیات بر ارزش  افزوده، بر اساس چهار فصل طبقه بندی می شود:

• حساب مالیات بر ارزش افزوده خرید  کالا یا خدمات
• حساب مالیات بر ارزش افزوده فروش کالا یا خدمات
• حساب عوارض خرید کالا یا خدمات
• حساب عوارض فروش کالا یا خدمات

مبلغ مالیات بر ارزش افزوده، بر اساس ارزش  کالایی یا خدماتی که در صورت حساب خرید کالا یا خدمات درج می شود، باید پرداخت شود. اگر صورت حسابی وجود نداشت، اسناد و مدارکی که نشان دهد که ارزش واقعی کالا یا خدمات به صورت واقعی اعلام نشده است، مالیات بر اساس بهای روز محاسبه می شود.

 موارد معاف از مالیات بر ارزش افزوده

موارد زیر، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیست:

1. کلیه تخفیفات اعطایی به خریدار کالا یا خدمات.
2. مالیاتی که قبلا توسط عرضه کننده کالا یا خدمات پرداخت شده است.
3. هر نوع مالیات غیر مستقیم و هر نوع عوارضی که هنگام عرضه کالا یا خدمات پرداخت شده است
4. اموال غیر منقول اشخاص حقیقی یا حقوقی  مشمول مالیات ،  از پرداخت VATمعاف  است.
5. فرش دستبافت، کالاهای اساسی مثل قند و شکر و برنج  و گندم  و آرد و لبنیات و گوشت و شیر خشک و نان و سویا، از   VATمعاف است.
6. کلیه تجهیزاتی که در فرودگاه ها برای عملیات ناوبری استفاده می شود
7. فعالیت صندوق های قرض الحسنه مجاز و کلیه خدمات بانکی و موسسات اعتباری و صندوق های تعاون و تعاونی ها
8. کلیه محصولات کشاورزی که فرآوری نشده باشد.
9. خوراک دام و طیور
10. دام و طیور زنده و آبزیان و فعالیت های زنبورداری.
11. فعالیت های مرتبط با انواع کود و سم و نهال و بذر
12. کلیه خدمات حمل و نقل عمومی درون و برون شهری (ریلی-زمینی-هوایی-دریایی)
13. کلیه فعالیت های مرتبط با چاپ و نشر و کاغذ
14. کلیه خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق که موضوع قانون مالیات های مستقیم است.
15. کلیه خدمات درمانی مثل اعم از انسان و حیوان و گیاه
16. کلیه خدمات توانبخشی و حمایتی بیماران و نیازمندان
17. کلیه خدمات مربوط به دارو و تجهیزات پزشکی
18. کلیه خدمات پژوهشی و آموزشی طبق تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت و وزارت کار.
19. کلیه کالاهای  همراه مسافر که برای استفاده شخصی و منطبق با قانون صادارت و واردات باشد.
20. کلیه اقلام برای مصارف نظامی و انتظامی که به تایید وزارت  دفاع و پشتیبانی  نیروهای مسلح  برسد.

 طبق  ماده ۱۳  قانون مالیات بر ارزش افزوده

صادرات هر گونه کالا و خدمات به خارج از کشور که از طریق مرزهای رسمی کشور  انجام  شود، مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده  نیست. اگر مالیاتی  هم  پرداخت شود، قابل استرداد است. روش استرداد هم  به این صورت است که شما باید برگه خروج از  گمرک را به همراه اسناد مربوطه به اداره مالیاتی تسلیم کرده تا نسبت به عودت مبلغ اقدام شود.

مراحل دریافت گواهی مالیات بر  ارزش افزوده

گواهی VAT  اشخاص  حقیقی  یا حقوقی  دولتی یا خصوصی، در گذشته به صورت ۶ ماهه یا ۱۲ ماهه صادر میشد. این موضوع، به تشخیص  حوزه مالیاتی مؤدیان کوچک یا بزرگ بستگی داشت . مودیان پس از پایان اعتبار این گواهی، بایستی نسبت به تمدید اعتبار آن اقدام می کردند که در شهریور سال ۹۸ سازمان امور مالیاتی کشور  با صدور بخشنامه ای اعتبار گواهی ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده را دائمی کرد.

اگر  شما قصد پرداخت VAT را به فروشنده کالا یا خدمات دارید، بایستی گواهینامه ثبت نام را از فروشنده کالا یا خدمات دریافت کنید اطلاع لازم را کسب کنید.

این گواهی، پس از آن که شرکت ثبت شد و کد اقتصادی دریافت گردید، قابل دریافت  است. مراحل آن به شرح زیر می باشد:

• مراجعه به سایت و انجام ثبت نام اولیه و ارسال مدارک شرکت
• ارائه برگه ثبت نام در سامانه به همراه مدارک مربوط به ثبت نام VAT
• پس از دریافت کد کاریری و رمز عبور، ثبت نام مرحله دوم انجام شود.
• تسلیم کلیه مدارک به اداره دارایی مؤدیان شامل اظهارنامه مالیاتی و رونوشت قراردادها.

 مدارک لازم برای ارزش افزوده

• کد اقتصادی شرکت
• رونوشت اسناد هویتی اعضای هیات مدیره بر  اساس آخرین تغییرات شرکت
• رونوشت آگهی تاسیس شرکت بر اساس اطلاعات مندرج در روزنانه رسمی
• رونوشت آخرین تغییرات شرکت بر اساس اطلاعات مندرج در روزنامه رسمی
• وکالت نامه رسمی
• نشانی کامل دفتر مرکزی شرکت با کد پستی ۱۰ رقمی
• شماره تماس دفتر مرکزی و شماره تلفن مدیرعامل
• هرگونه مجوز فعالیت مثل گواهی تایید صلاحیت پیمانکاران از سازمان برنامه و بودجه یا گواهی فعالیت از وزارت کار که بر اساس اطلاعات در سایت رتبه بندی باشد.
• ارائه اطلاعات بانکی شامل: نام بانک، کد شعبه، شماره حساب
• اطلاعات کد اقتصادی

دریافت گواهی نامه ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده از اول فروردین ماه ۱۳۹۴، صرفا از طریق سایت evat.ir امکان پذیر  است.

(تصویر ایندکس سامانه عملیات اینترنتی مودیان که روش ثبت نام الکترونیکی، پرداخت مالیات ، صورت معاملات فصلی، فهرست مالیات حقوق الکترونیکی و استعلام بدهی مالیاتی را در اختیار شما قرار می دهد)

شرایط صدور گواهی نامه ثبت نام

• ثبت نام مؤدیان در سامانه عملیات اینترنتی سازمان امور مالیاتی
• تکمیل ثبت نام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده
• درخواست صدور گواهی نامه ثبت نام در سامانه توسط مؤدیان
• بررسی صحت اطلاعات ورودی مؤدیان توسط کارشناسان
• ارائه کلیه اظهارنامه های دوره های مشمولیت مؤدیان
• ترتیب پرداخت مالیات و عوارض

برای دریافت گواهینامه توسط واحدهای خدمات مؤدیان، به  بخش  مدیریت سامانه evat رفته  و در منوی گواهینامه ثبت نام، زیر منوی صدور گواهینامه ثبت نام را که در تصویر فوق مشاهده می کنید،انتخاب فرمایید. گواهینامه های صادره  توسط  پست سفارشی دو قبضه به نشانی قانونی مودی ارسال می شود. اگر گواهی ارسال شد و به هر دلیلی دریافت نشد، اگر توضیحات مکتوب مؤدیان کافی باشد، گواهی دوباره به آدرس  ارسال خواهد شد. در غیر این صورت، طبق مقررات با متخلف برخورد می شود.

احراز اعتبار گواهی نامه فروشندگان کالا و خدمات با مراجعه  به سامانه عملیات اینترنتی VAT امکان پذیر است و می توان از صدور و اعتبار گواهی نامه ادعایی فروشنده، کسب اطلاع کرد.

تخلف از قانون مالیات بر ارزش افزوده

اگر یکی از موارد هفت گانه ذیل الذکر درباره مشمولان پرداخت مالیات بر ارزش  افزوده محرز شود، تخلف از قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده و با متخلفان بر اساس قانون، برخورد خواهد شد:

• عدم ثبت نام در اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده طبق بند یک ماده بیست و دوم قانون VAT
• عدم صدور صورت حساب به خریدار کالا یا خدمات طبق بند یک ماده بیست و دوم قانون VAT
• عدم درج درست ارزش ریالی کالا یا خدمات در صورت حساب رسمی که کد اقتصادی دارد.
• عدم درج و تکمیل اطلاعات صورت حساب قانونی توسط فروشنده کالا یا خدمات
• عدم تسلیم اظهارنامه قانونی
• عدم ارائه دفاتر قانونی پلمپ شده شرکت ها و موسسات مشمول قانون مالیاتی
• تاخیر در پرداخت مبلغ VAT در موعد اعلام شده یا عدم اقدام برای پرداخت معوقات.

جرایم مؤدیان مالیاتی که VAT را پرداخت نمی کنند

اگر مؤدی مالیاتی ، در مهلت مقرری که قانون تعیین می کند، نسبت به پرداخت مبلغ بدهی یا تقسیط آن اقدام نکنند و تکالیف مشخص شده را توجه نکنند، علاوه بر پرداخت مالیات مشخص شده، بایستی جریمه دیرکرد هم پرداخت کنند. جریمه عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به شرح  زیر  است:

• اگر مؤدیان در مهلت مقرر، در سامانه ثبت نام نکنند، جریمه خواهند شد. این جریمه، شامل جریمه عدم ثبت نام از  تاریخ اولین دوره مشمول شدن تا تاریخ ثبت نام بوده و مبلغ مربوطه، قابل شناسایی و مطالبه است. جریمه عدم ثبت نام مؤدیان ، معادل هفتاد و پنج درصد مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نام با شناسایی حسب مورد است. بنابراین، مؤدیان محترم می بایست برای رهایی  از این جریمه سنگین، نسبت به ثبت نام و ارائه اطلاعات مستند و مستدل  اقدام کنند.

توجه: منظور از مهلت مقرر که برای ثبت نام مؤدیان اعلام می شود، آخرین زمان مهلت ارائه اظهارنامه نخستین دوره مالیاتی است که مؤدی، مشمول ثبت  نام VAT  و اجرای این قانون می شود. موضوعی مهم برای  شرکت های مسئولیت محدود و سهامی خاص.

• میزان جریمه VAT برای فعالان کسب و کار (مؤدی) که صورت حساب کالا یا خدمات ارائه نمی کنند، یک برابر  مالیات متعلق خواهد بود.
• میزان جریمه VAT برای فعالان کسب و کار که ارزش ریالی صحیح کالا یا خدمات را در صورت حساب درج نمی کنند، یک برابر ما به التفاوت مالیات متعلق است.
• میزان جریمه VAT برای فعالان کسب و کار که اطلاعات صورت حساب کالا یا خدمات آن ها طبق نمونه اعلام شده سازمان امور مالیاتی کشور نیست، معادل بیست و پنج درصد مالیات متعلق خواهد بود.
• میزان جریمه VAT برای مؤدیانی که از تسلیم اظهارنامه مالیاتی خودداری  می کنند، از  تاریخ ثبت نام (یا شناسایی وی)، معادل پنجاه درصد مالیات متعلق است.
• میزان جریمه VAT برای مؤدیانی که دفاتر پلمپ شده و اسناد و مدارک قانونی را ارائه نمی کنند، معادل بیست و پنج درصد مالیات متعلق خواهند بود.

توجه کنید که اگر شما، مشمول جریمه عدم ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده باشید، جرایم  مربوط به عدم تسلیم اظهارنامه و سایر جرایم که در بالا گفته شد، برای شما موضوعیت نخواهد داشت و تجمیع نمی شود. هم  چنین اگر مشمول جریمه عدم صدور صورت حساب باشید، یک برابر مالیات و عوارض متعلق، جریمه و اخذ می شود لذا جرایم  عدم درج صحیح قیمت و عدم درج اطلاعات طبق صورت حساب نمونه، موضوعیت نخواهد داشت.

هم چنین، اگر از ارائه اسناد و مدارک خودداری کنید، هم جریمه عدم ارائه دفاتر (۲۵ درصد) و هم جریمه عدم ارائه مدارک (۲۵ درصد) جمعا معادل ۵۰ درصد مالیات متعلق، جریمه خواهید شد.

جریمه های مشمولان مالیات بر ارزش افزوده

ماخذ محاسبه جریمه  های مؤدیان VAT که موضوع قانون بیست و سه ارزش افزوده است، عبارت است از مالیات و عوارض متعلق به دوره، پس از کسر مالیات و عوارض پرداختی است. اگر تاخیر در پرداخت مالیات های موضوع این قانون در موعد مقرر احراز شود، ۲ درصد در ماه به اصل جریمه، جریمه تعلق خواهد گرفت. اگر تاخیر، کم تر از ۳۰ روز باشد، به میزان مدت تاخیر کم تر از یک ماه نیز، جریمه قابل محاسبه و مطالبه خواهد بود.

از زمان تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی و سر رسید پرداخت مالیات و عوارض دوره مذکور، جریمه تاخیر، محاسبه و قابل دریافت بر اساس موضوع ماده بیست و سه است. البته توجه کنید که مبدا محاسبه جریمه موضوع بند الف تبصره سه ماده ۴۲ قانون VAT  درباره مالیات نقل و انتقال خودرو، تاریخ تکمیل و صدور اسناد تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی ملاک است. این جرایم، غیر قابل بخشش است.

توجه کنید که جریمه تاخیر در پرداخت VAT نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تاخیر، روز شمار محاسبه خواهد شد.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال 1401

نرخ  مالیات بر ارزش افزوده در سال ۹۹ ، ۹ درصد است که شامل شش درصد مالیات و سه درصد عوارض ارزش افزوده می شود. البته  برای کالاهای خاص مثل سیگار و محصولات دخانی، ۱۲ درصد مالیات بر ارزش افزوده اخذ می شود و این رقم  برای بنزین و سوخت هواپیما،  ۲۰ درصد است.

اگر  مالیات بر ارزش افزوده بیش تر از سقف مجاز پرداخت کرده باشیم چه باید کرد؟

طبق ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده، در صورتی  که مودی ، مالیات بر  ارزش افزوده ای بیش تر از مبلغ اصلی در هر دوره را پرداخت کرده باشند. می توانند نسبت به دریافت آن به دو صورت اقدام کنند. یا مبلغ اضاف پرداخت شده جهت مالیات های دور بعد لحاظ شود .یا درخواست استرداد وجه آن را داشته باشند.

شماره حساب های بانکی سیبای وصول مالیات و عوارض قانون VAT را چگونه پیدا کنیم؟

کافی است به این نشانی رفته و استان محل سکونت را انتخاب کنید. مالیات موضوع ماده شانزده قانون و عوارض موضوع ماده سی و هشت،باید صرفا به حساب هایی که ادارات مالیاتی ۳۱ استان کشور مشخص کرده اند واریز شود.

فهرست مراکز خدمات مودیان مالیاتی را چگونه بدست آوریم؟

کافی است به این نشانی رفته و استان محل سکونت را از منویی که در عکس فوق هم مشاهده می کنید، انتخاب فرمایید.